در اقتصاد امروز مفاهیم و پدیده‌های زیادی هستند که می‌توانند بر مدیریت مالی، چه در زندگی شخصی و چه در ابعاد سازمانی، تأثیر بگذارند. روش مدیریت امور مالی به متغیرها و عوامل متعددی وابسته است.
یکی از پدیده‌هایی که به خصوص امروز و در اوج مصرف‌گرایی جوامع مورد توجه کارشناسان و محققان قرار گرفته است مفهوم «کالای لوکس» است. به طور خیلی ساده می‌توان گفت کالای لوکس کالایی است که برای زندگی ضروری نیست، اما در فرهنگ یک جامعه، داشتن آن ارزش تلقی می‌شود.
تقاضا برای کالاهای لوکس زمانی افزایش می‌یابد که ثروت یا درآمد یک فرد افزایش یابد. به طور معمول، هر چه درصد افزایش درآمد بیشتر باشد، درصد افزایش در خرید کالاهای لوکس بیشتر خواهد بود. کالاهای لوکس را می‌توان نشانه‌ی آشکار مصرف‌گرایی دانست. خرید کالای لوکس عمدتاً یا صرفاً برای به رخ کشیدن ثروت است.
کالای لوکس در یک نگاه کلی
- کالای لوکس کالایی است که برای زندگی ضروری نیست، اما داشتن آن در یک فرهنگ یا جامعه بسیار مطلوب تلقی می‌شود.
- اقلام لوکس نسبت به درآمد یا ثروت افراد حساس هستند، به این معنی که با افزایش ثروت، خرید اقلام لوکس نیز افزایش می‌یابد.
- کسانی که ثروتمند نیستند (یا درآمد متوسط دارند) معمولاً کالاهای لوکس نمی‌خرند زیرا درصد بیشتری از درآمد آنها صرف نیازهای واقعی زندگی می‌شود.
- اتومبیل‌های پیشرفته، قایق‌های تفریحی و همچنین خدماتی مانند سرآشپز و نظافتچی تمام وقت نمونه‌هایی از کالاها و خدمات لاکشری هستند.
آشنایی با انواع کالاهای لوکس
همانطور که اشاره شد اقلام لوکس با درآمد یا ثروت افراد ارتباط دارند، به این معنی که با افزایش ثروت، خرید اقلام لوکس نیز افزایش می‌یابد.
در نتیجه، اقلام لوکس نشانه‌ای برای نمایش مثبت بودن «کشش درآمدی تقاضا» در نظر گرفته می‌شوند که مقدار تغییر در تقاضا برای یک کالا نسبت به تغییر در درآمد مصرف‌کننده را نشان می‌دهد. به طور عکس، اگر کاهش درآمد وجود داشته باشد، تقاضا برای اقلام لوکس کاهش می‌یابد.
به عنوان مثال، با افزایش درآمد، احتمال تقاضا برای تلویزیون‌های بزرگ و با وضوح بالا (HD) افزایش می‌یابد زیرا مردم درآمد اضافی برای خرید تلویزیون بزرگ را دارند. با این حال، اگر رکود اقتصادی رخ دهد و رشد اقتصاد منفی شود، ممکن است افراد شغل خود را از دست بدهند یا درآمد کمتری را تجربه کنند. در نتیجه تقاضا برای تلویزیون HD کاهش می‌یابد. در این مثال تلویزیون HD یک کالای لوکس است.
نقطه‌ی مقابل کالای لوکس، کالای ضروری یا مورد نیاز است. کالای ضروری کالایی است که مردم بدون توجه به سطح درآمد یا ثروت خود خریداری می‌کنند. غذا (مشخصاً منظورمان بستنی با روکش گرد طلا در برج میلاد نیست!)، آب و وسایلی که برای زندگی در یک خانه یا آپارتمان مورد نیاز هستند کالاهای ضروری محسوب می‌شوند.
اقلام لوکس همچنین می‌توانند شامل نیروهای خدماتی مانند سرآشپز، مستخدمین تمام وقت یا سرایدار باشند. به طور پیش فرض برخی از خدمات مالی نیز می‌توانند خدمات لوکس در نظر گرفته شوند زیرا افراد در گروه‌های کم درآمد معمولاً از آنها استفاده نمی‌کنند.
همچنین کالاهای لوکس دارای بسته‌بندی‌های گران و ویژه هستند تا از محصولات دیگر متمایز شوند. البته تعریف کالای لوکس بسته به شرایط مالی فرد تا حدودی ذهنی است. به عنوان مثال، از نظر یک شخص ممکن است خودرو یک کالای لوکس باشد در حالی که برای شخص دیگری یک ضرورت است.
کالای لوکس در مقابل کالای معمولی
«کالای پَست» کالایی است که با افزایش درآمد، تقاضای کمتری برایش وجود دارد. در نتیجه کشش تقاضای منفی دارد. به عنوان مثال، برای یک برند قهوه ارزان، زمانی که درآمد مردم پایین است، تقاضای بالایی وجود دارد.
اما هنگامی که درآمد افراد افزایش می‌یابد، تقاضا برای برند قهوه ارزان کاهش می‌یابد زیرا مردم قهوه گران‌تر و با کیفیت بالاتر را انتخاب می‌کنند. در نتیجه، برند قهوه ارزان در این مثال کالای پست محسوب می‌شود.
اقلام لوکس کالای پست نیستند. بلکه برعکس، آنها کالاهایی هستند که مردم وقتی درآمدشان افزایش می‌یابد، آنها را برای جایگزینی کالاهای پست انتخاب می‌کنند.
یک کالای لوکس ممکن است در سطوح مختلف درآمد به کالایی پست تبدیل شود. برای مثال، اگر یک فرد ثروتمند بیش از قبل ثروتمند شود، ممکن است دیگر پولش را برای خرید رولز رویس فانتوم و بوگاتی ویرون دور نریزد و به جای آنها جت یا قایق تفریحی بخرد. در این مثال جت شخصی کالای لوکس و بوگاتی کالای پست محسوب می‌شود!
اگرچه تعریف یک کالا به عنوان کالای لوکس لزوماً به معنای کیفیت بالا نیست، اما چنین کالاهایی اغلب از نظر کیفیت و قیمت در بالاترین سطح بازار قرار دارند.
کالای لوکس و کالای وبلن
برخی از محصولات لوکس نمونه‌هایی از کالاهای وبلن (Veblen goods) هستند. یعنی کالاهایی که با افزایش قیمت آنها، تقاضا نیز افزایش می‌یابد. در نتیجه کالاهای وبلن دارای کشش تقاضای مثبت هستند که تغییر تقاضا را در نتیجه تغییر قیمت اندازه گیری می‌کند.
به عنوان مثال، افزایش قیمت یک بطری عطر می تواند ارزش ادراکی مشتری را افزایش دهد، که به نوبه‌ی خود منجر به بالارفتن فروش (به جای کاهش فروش) می‌شود.
برخی از اقلام لوکس ممکن است مشمول مالیات خاص یا مالیات لوکس شوند. قایق‌ها یا اتومبیل‌های تفریحی بزرگ یا گران قیمت می‌توانند مشمول مالیات فدرال شوند.
به عنوان مثال، ایالات متحده در دهه 1990 بر خودروهای لوکس خاص مالیات وضع کرد. مالیات لوکس نشانه‌ای از تجمل تلقی می‌شود زیرا معمولاً فقط شامل افرادی می‌شود که ثروت بسیار زیادی دارند و در نتیجه ممکن است مشتری کالاهای لوکس باشند.
نمونه‌هایی از اقلام لوکس
همانطور که اشاره شد تعریف لوکس بودن یک کالا کاملاً نسبی است. در پایان این مقاله، چند دسته از کالاها و خدماتی را که معمولاً در بیشتر سیستم‌های اقتصادی لاکشری تلقی می‌شوند می‌‌آوریم.
- لباس های اختصاصی و گران (خیاط خصوصی)؛
- وسایل تزئینی مثل جواهرات و ساعت‌های گران‌قیمت؛
- خودروی گران قیمت مثلاً سوپر اسپرت؛
- قایق تفریحی؛
- شراب؛
- خانه، املاک و مستغلات لاکشری.
کالای لوکس (لاکشری) به چه کالایی گفته می‌شود؟